OZON TEDAVİSİ
İki yüz yıl kadar önce keşfi yapılan, en fazla atmosferin stratosfer tabakasında olduğu ve zararlı ultraviyole ışınları önlediği keşfedilen ozon, tek doğal
dezenfektan olarak tanımlanmıştır.
Sağlık Bakanlığı Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği ile sertifikalı hekimlerce yapabilmesinin
yolu açılan ozon uygulamasının belki de en sık kullanım
alanı kas iskelet sistemidir. Kullanılan gaz bileşiğinin %5
kadarını ozon, geri kalanını oksijen gazı oluşturur. Akut
oksidatif stres oluşturduğu için, bir çeşit aşılama yöntemi
olduğu da varsayılabilir. Bu yöntemin genel olarak, doğal
anti-oksidan sistem, metabolik enzim ve hormon regülasyonu, koagülasyon, oksijenizasyon ve dolaşım düzeni, immün sistem, hücre rejenerasyonu üzerine etkileri olduğu
düşünülmektedir.

OZON TEDAVİSİ ETKİ MEKANİZMASI
Osteoartrit, osteomiyelit ve kemik nekrozu
Tendon ve bağ yaralanmaları
Miyofasyal ağrı sendromu, fibromiyalji
Vertebra ve disk patolojileri
Nöropatik ağrı
Kronik iyileşmeyen iskemik ve diyabetik yaralar
Bası yarası
Gingivit, periodontitis
Alopesi, dermatit
Otit, sinüzit

OZON TEDAVİSİ ETKİ MEKANİZMASI
Tıbbi ozon, saf oksijen jeneratör yardımı ile yüksek
elektrik voltajıyla etkileştirilerek elde edilir (Şekil 1).
Elde edilen gaz bileşiğinin %5 kadarını ozon, geri kalanını oksijen oluşturur. Su, bitkisel yağ ve plazma, serum fizyolojik (SF) ve oksijen içinde çözünebilir. Ozon,
üç atomlu ve oksijene göre daha kararsız bir moleküldür. Bu nedenle, biyolojik cevap oluşturmada oksijene
göre daha etkilidir. Güçlü oksidan özelliği ile, okside
olabilen tüm organik bileşiklerle kimyasal reaksiyona
girebilir. Dezenfekte edici etkisi, güçlü okside edici
özelliğindendir. Bu reaksiyon sonucunda, gaz halindeki
ozon hızla oksijenden ayrılır ve ozonoid denilen molekülleri oluşturur.[2] Bu çok hızlı gerçekleşir ve artık gaz
halinde değildir. Peroksidasyon yoluyla oluşan ozonoid peroksidler başlıca, serbest oksijen türevleri (ROS)
ve lipid peroksidasyon türevleri (LOPs) olarak ayrılır.
ROS, ozonun erken dönem etkilerinden sorumlu olup
hızla doğal anti-oksidan sistem tarafından nötralize
edilir. LOPs, geç etkilerden sorumludur. Akut oksidatif stres oluşturduğu için bir çeşit aşılama yöntemi
olduğu da varsayılabilir. Çünkü, her insanın anti-oksidan kapasitesi çeşitli maruziyetlere bağlı olarak farklıdır ve bu maruziyetler arttıkça anti-oksidan kapasite
de azalarak çeşitli patolojiler kronisite kazanır. Ancak
uygun dozlama ile, burada oluşturulacak stres hasara
neden olacak kadar çok olmamalıdır. Genel olarak doğal anti-oksidan sistemin, metabolik enzim ve hormon
regülasyonu, koagülasyon, oksijenizasyon ve dolaşım
düzeni, immün sistem, hücre rejenerasyonu üzerine
etkileri olduğu düşünülmektedir.

Ozon tedavisinin kas iskelet sitemine etkisi
1) Analjezik etki (endorfin salınımı, antinosiseptif sistem aktivasyonu, ödemin azaltılması)
2) Anti-inflamatuvar etki (sitokin salınımının düzenlenmesi, süperoksit radikallerinin azaltılması, prostaglandin modülasyonu)
3) Lokal oksijenasyon ve dolaşımın düzenlenmesi
4) Doku onarımı (preteolitik enzimlerin nötralizasyonu, fibroblast proliferasyonu)
5) Antimikrobik etki

UYGULAMA YÖNTEMLERİ
Ozon tedavisinde hem parenteral (intravenöz, intraarteriyel, intramusküler, subkutanöz, intra-artiküler ve
intraplevral) hem de lokal (nazal, oral, intradiskal, vajinal, kolorektal ve kutanöz) yollar kullanılabilir.
Ozon Tedavisinin Temel Uygulama Teknikleri
1) Majör otohemoterapi: hastadan alınan belli miktarda kanın (genellikle 100 cc), aynı miktarda ve hedefe yönelik dozda medikal ozon gazı
ile en az 5 dk karıştırılması sonrası tekrar intravenöz olarak hastaya verilmesidir.
2) Minör otohemoterapi: 5 mL kadar kan alındıktan sonra, aynı miktarda ve hedefe yönelik dozda medikal ozon gazı ile karıştırılması
sonrasında intramusküler olarak uygulama yapılır.
3) Serum fizyolojik ozonlaması: majör otohemoterapiye alternatif olarak, özellikle Rusya’da tercih edilen ve daha düşük dozların kullanıldığı
bir yöntemdir.
4) Gazın direkt uygulamaları: torbalama, kupalama, sauna, intrakaviter-insuflasyon, intramusküler, intradiskal, intra veya peri-lezyonal özel
doz ve tekniklerle yapılan uygulamalardır.
5) Ozonlanmış ürünler yoluyla uygulamalar: saf zeytinyağı gibi ürünlerin özel bazı tekniklerle ozonlanması sonrası, genellikle topikal
uygulamalarıdır.

TEDAVİ PLANLAMA
Ozon uygulamalarına ilk bakışta, her hastalıkta kullanılabileceği düşünülse de, aslında tedavi amacına uygun olarak doz ve süresinin planlanması sanıldığı kadar
kolay değildir. Tıpkı bir ilaç dozunu ve uygulama yolunu belirler gibi ozonun da optimal
doz ve sürede en uygun yolla verilmesine karar vermek,
yine bunun eğitimini almış ve kendi uzmanlık alanında
doğru uygulamaları benimsemiş hekimin görevidir.

OSTEOARTRİTTE OZON TEDAVİSİ
Osteoartrit; kıkırdak harabiyeti, ağrı, eklem
sertliği ve hareketlerde azalma, ilerleyen evrelerde deformiteler ile karakterize, dejeneratif eklem hastalığıdır. Hastalığın tedavisinde son yıllarda, intraartiküler ozon enjeksiyonu kullanılmaya başlanmıştır. Neoanjiyogenez sonrası oksijenizasyonda artış,
anti-inflamatuvar özellikleri ve antinosiseptif sistem
stimülasyonu ile sağladığı analjezik etkisi ile, ozon osteoartit tedavisinde yer bulmuştur.[9] Sinoviya dokuyu
stimüle ederek, lubrikasyonu arttırdığı ve kıkırdak tamirini desteklediği belirtilmektedir. Eklem içi vasküler
yapılardaki kompresyonu ve stazı azaltarak mikro-sirkülasyonu arttırmakta, böylece oksijenizasyon sağlamakta ve nöronal hipoksiye bağlı ortaya çıkan ağrıyı
azaltmaktadır.[10] Ozonun eklem içinde anti-inflamatuvar etkinliği ise, pro-inflamatuvar prostaglandin
sentezini baskılaması, bradikinin salınımını inhibe etmesi ve pro-inflamatuvar sitokin antagonistleri salınımını arttırmasına bağlı ortaya çıkmaktadır.[11]
Eklem içi ozon uygulamalarının, düşük yan etki profili ile, kısa süreli ağrıda rahatlama sağladığı gösterilmiştir. En sık diz, kalça ve omuz olmak üzere, dirsek, el
bileği ve ayak bileği eklem osteoartritinin tedavisinde
kullanılabilir.

PERİFERİK TENDON, BAĞ, KAS VE YUMUŞAK DOKU PATOLOJİLERİNDE OZON TEDAVİSİ
Aşırı kullanıma bağlı spor yaralanmalarında; ozon
gazı kas içine, tendon çevresine ve bağ dokusunda lezyon içine enjekte edilebilir. Miyofasyal ağrı sendromunda tetik nokta enjeksiyonu, paravertebral kas içi uygulama, lateral epikondilit, Aşil tendinit, subakromiyal ve
trokanterik bursit enjeksiyonları, yumuşak doku patolojilerinde en sık ozon uygulamalarıdır. Bu uygulamalarda, ozonun anti-inflamatuvar, analjezik ve stimülan
etkilerinden yararlanılmaktadır. Kas içi uygulamanın etkinliği şöyle açıklanmaktadır: talamus ve kortekse
giden stimülan sinyalleri bloke eden endorfin salınımı, C-nosiseptörlerin oksidatif dejenerasyonuna bağlı
daha az uyarılması, desandan antinosiseptif sistemin
aktivasyonu, lokalize oksijenizasyon ve analjezi sonucunda laktat oksidasyonu, asidozun nötralizasyonu,
kalsiyum geri alınımı, adenozin-trifosfat (ATP) sentezinde artış ve ödem reabsorpsiyonu ile kasta gevşeme
ve vazodilatasyon sağlanması.

SPİNAL AĞRILARDA (BEL-BOYUN) OZON TEDAVİSİ